Voorstanders van de Schotse onafhankelijkheid vinden dat ze te weinig profiteren van de olie-opbrengsten uit Schotse wateren. Ook in Nederland speelt een dergelijke kwestie. Groningers klagen dat ze wel de lasten dragen van de gaswinning in Slochteren in de vorm van aardbevingen, maar dat het geld richting Den Haag verdwijnt. Wat als Groningen het Schotse voorbeeld zou volgen?

Een 17-koppige delegatie van de Fryske Nasjonale Partij (FNP) is op bezoek in Schotland. Ze zijn er niet omdat ze ook onafhankelijk willen worden, maar ze denken wel te kunnen leren van de Schotten. De FNP wil namelijk wel meer autonomie voor Friesland. En dat is, ongeacht wat de uitslag ook zal zijn, precies wat de Scottish National Party de afgelopen jaren al voor elkaar heeft gekregen.

Vervelend voor de Friezen die het ambiëren, maar als autonome regio, laat staan onafhankelijke natie, hebben ze weinig toekomst. De vergelijking met Schotland gaat aan alle kanten mank. Als er in Nederland een provincie is die onafhankelijk zou kunnen worden, dan is het Groningen. Het is een volledig theoretische exercitie, want van een onafhankelijkheidsstreven is geen sprake. Maar toch, wat nu als Groningen geïnspireerd zou raken door de Schotten?

Groningers: stinkend rijk op papier

Waar de Schotten al decennialang klagen dat de olie-inkomsten richting Londen stormen, zijn de Groningers zich de laatste jaren steeds meer bewust van het feit dat de aardgasbaten rechtstreeks de schatkist inlopen. Af en toe krijgen ze  wat geld toegestopt, recentelijk als compensatie voor de schade die de aardbevingen veroorzaken, maar het is klein bier in vergelijking met de miljarden die het aardgast opbrengt — in 2013 incasseerde Den Haag zo’n 15 miljard euro aan aardgasbaten, waarvan ongeveer twee derde kan worden toegeschreven aan Groningen.

Hoeveel het Groningse gas oplevert, is meteen duidelijk als je kijkt naar het bruto binnenlands product (bbp) per inwoner. Dat is met ruim 50.000 euro in Groningen 43 procent hoger dan het gemiddelde en het dubbele van dat in Flevoland. (zie onderstaande grafiek)

Kijk je echter naar andere economische factoren, dan ziet het er voor de Groningers een stuk minder fraai uit. De werkloosheid in Groningen is met 10,5 procent (2e kwartaal 2014) hoger dan het landelijke gemiddelde van 8,5 procent. Alleen Flevoland kent met 12,2 procent een nog hogere werkloosheid.

Maar misschien nog wel het relevantst is het contrast tussen het bbp per hoofd en het gemiddelde inkomen. Dat laatste ligt in Groningen op 19.900 euro. Alleen de Friezen moeten het met nog minder doen. (zie fig. hieronder)

Hoe levensvatbaar is de staat Groningen?

Is voor de Schotten een eventuele scheiding heel erg lastig, voor Groningen wordt zoiets nog veel moeilijker. Dankzij het gas zijn ze dan waarschijnlijk wel rijk, de scheiding zou nog problematischer verlopen, want Groningen is nog inniger verstrengeld met de rest van Nederland dan Schotland met Engeland, Wales en Noord-Ierland.

Wat doen we met de munt? Treedt Groningen toe tot de eurozone en wordt het lid van de Europese Unie? In Brussel zitten ze ook niet op een onafhankelijk Schotland te wachten, laat staan op een ministaat met een half miljoen inwoners (580.875 in 2012). Aan de andere kant, Luxemburg heeft nog minder inwoners dan de Nederlandse provincie (514.862 in 2013).

En als Europa Groningen niet wil, dan kun je altijd nog de euro als munt blijven voeren net zoals de Schotten met het Britse pond van plan zijn.

De Groningers hebben in elk geval al een eigen vlag, een volkslied (Grönnens laid) en een eigen (streek)taal (Nedersaksisch). Met de populaire Groningse commissaris van de Koning Max van den Berg - de Raspoetin van het Noorden - hebben ze zelfs een boegbeeld. Van den Berg, die keer op keer pleit voor meer gasgeld naar Groningen, kan zich ontpoppen als de Groningse versie van Alex Salmond, de Schotse premier en voorstander van onafhankelijkheid.

Praktisch gezien beschikken ze verder over een universiteit en een haven, respectievelijk de Rijksuniversiteit Groningen en de Eemshaven. RTV Noord kan als nieuwe nationale omroep aan de slag.

Overschot aan elektriciteit

Behalve heel veel gas, dat overigens net als de Schotse olie wel al aan het opraken is, hebben ze ook genoeg elektriciteit. Bijna tien procent van de elektriciteit in ons land wordt in Groningen opgewekt. Dat is meer dan ze nodig hebben, en dus kunnen ze ook dat uitvoeren.

Een aantal praktische dingen die je als onafhankelijke natie wel zou kunnen gebruiken, heeft Groningen echter niet. Het Groningen Airport ligt ondanks de naam niet in Groningen, maar in het Drentse Eelde. Een leger, marine en een luchtmacht zou Groningen vanaf de grond af aan moeten opbouwen. Een schietbaan, een oefenterrein en een Marechausseekazerne bij Zoutkamp, dat is alles wat er is.

En dan zijn er talloze problemen bij het verdelen van de boedel. Hoe verdeel je de staatsschuld? En wat doe je met studiefinancieringsbedrijf DUO, voorheen Informatie Beheer Groep, dat in Groningen gezeteld is? Aan de andere kant, studeren wordt in een onafhankelijk Groningen dankzij de gasbaten, net als straks in Schotland, vast gratis.

Ook is er de vraag wat te doen met de 'etnische Groningers' in Noord- Drenthe en de Friese gemeente Kollumerland. En hoort Schiermonnikoog eigenlijk niet meer bij Groningen dan Friesland? Misschien toch maar niet doen, zo'n referendum.